Inhoud

• Wat is koortslip?
• Kan ik er zelf iets tegen doen?
• Wat kan de apotheker voor mij doen?
• In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?
• Welke medicijnen worden gebruikt bij

Koortslip

Wat is koortslip?

Een koortslip is een ontsteking van de huid op of rond de lippen. Je krijgt blaasjes die pijn doen of jeuken.

Ongeveer 1 van de 3 mensen krijgt in zijn leven wel eens een koortslip. En veel mensen krijgen vaker een koortslip, meestal op dezelfde plek.

Een koortslip komt door een virus: het herpes-virus.

Dit virus kun je krijgen van iemand met een koortslip. Het virus zit in het vocht van de koortslip. Via de handen, knuffelen en kussen kun je het virus krijgen. Je kunt het ook krijgen als je spullen gebruikt van iemand met een koortslip. Zoals bestek, kopjes, een tandenborstel, handdoek of lippenbalsem.
Je kunt het virus ook krijgen van iemand die blaasjes op de penis of vagina heeft  (herpes genitalis). Via de handen of via seks kan het virus op je lippen komen.

De meeste mensen hebben het virus in het lichaam

Je hebt het virus meestal al gekregen toen je jong was. Meestal merk je daar niets van. Soms krijgt iemand wel klachten, zoals:

• bij volwassenen: keelpijn en dikke klieren in de hals
• bij tieners: een ontstoken tong
• vooral bij kinderen: ziek met koorts en een ontsteking van de mond

Als je het virus hebt, blijft het je hele leven in je lichaam. Het virus zit in de zenuwcellen van je huid. Maar het virus is niet actief.
Je kunt het virus dus hebben, maar nooit een koortslip krijgen.

Waardoor kan het virus actief worden?

Het virus in je lichaam kan actief worden door een van deze dingen:

• zonlicht
• zonnebank
• koorts
• een operatie
• verkoudheid
• keelontsteking
• medicijnen die de afweer minder maken, zoals chemotherapie
• stress en moeheid
• ongesteld zijn
• als je wondjes aan je lippen krijgt

Je merkt dat het virus actief wordt door jeuk of een branderig gevoel op of rond je lippen.

Kan ik er zelf iets tegen doen?

Een koortslip is besmettelijk. Vooral als je de blaasjes krijgt en als ze opengaan. Je kunt het virus dan makkelijk aan andere mensen geven. En verspreiden over je eigen lichaam.
Zijn de blaasjes opgedroogd en komt er een korstje op? Dan ben je veel minder besmettelijk.

Zo kun je proberen het virus niet aan andere mensen te geven

• Raak de koortslip niet aan.
• Was je handen vaak met water en zeep. Zeker als je de blaasjes toch hebt aangeraakt. Droog je handen erna goed af.
• Maak kopjes, glazen en bestek goed schoon. Laat ze niet door anderen gebruiken.
• Gebruik een handdoek en een tandenborstel die anderen niet gebruiken.
• Zoen en knuffel niet.
• Heb geen seks met je mond. Zo zorg je dat de ander geen blaasjes op de penis of vagina krijgt.
• Krab niet aan korstjes. Wacht tot korstjes er vanzelf afvallen. Dan krijg je geen littekens.

Als je net een baby hebt of op bezoek gaat

Als je zelf een koortslip hebt: lees de adviezen bij koortslip en net een baby.

Ga je op bezoek bij een baby?

• Doe een pleister op de koortslip of een mondmasker op.
• Was je handen met water en zeep voordat je de baby aanraakt.
• Kus de baby niet.

Werk

Werk je met pasgeboren baby’s of met mensen met minder afweer? Bijvoorbeeld als verpleegkundige of kraamverzorgende? Doe een mondmasker op. En was je handen vaak met water en zeep.

Wat kan de apotheker voor mij doen?

Een besmetting met het herpesvirus is niet te genezen. Helaas zijn er geen medicijnen die een koortslip kunnen voorkomen, al wordt dat wel eens gedacht. Maar er zijn bij de apotheek wel vrij verkrijgbare medicijnen te koop die de genezingsduur iets kunnen bekorten. Een voorwaarde is wel dat u daarmee begint zodra de tinteling en roodheid opkomt. Het gaat om een crème, gel, zalf of smeersel met zinksulfaat of zinkoxide. Zo`n medicijn bevordert het indrogen van de blaasjes en bestrijdt de jeuk.

Fase van roodheid en tinteling

• Houd de lippen vet en breng zinksulfaatgel, zinksulfaatvaselinecrème, zinkoxidezalf (zinkzalf) of zinkoxidesmeersel (zinkolie) aan. Deze medicijnen mag u ook gebruiken tijdens de zwangerschap of tijdens het geven van borstvoeding. Dosering: 4 tot 6 maal per dag zo dik mogelijk aanbrengen (niet uitsmeren!), alleen op de pijnlijke plek of op de blaasjes. Begin zodra de tinteling en roodheid opkomt. Zorg dus dat u altijd een tube in huis of in de tas hebt. En ga door tot de blaasjes zijn ingedroogd.
• Was voor en na het aanbrengen de handen goed. U kunt het medicijn ook aanbrengen met een schoon wattenstaafje.
• Welk type medicijn kiest u? Een gel is makkelijk in gebruik, een crème is lekker zacht. Een gel met zinksulfaat is kleurloos, zinkoxide is wit.
• Gebuik bij voorkeur bij elke nieuwe aanval van koortslip een nieuwe tube. Deel een tube niet met anderen, vanwege het besmettingsrisico.

Blaasjesstadium

• Vooral het vocht in de blaasjes is besmettelijk.
• U kunt het uitdrogen van de blaasjes versnellen met bovengenoemde medicijnen met zinksulfaat of zinkoxide.

Korstjesstadium

• Krab het korstje nooit los; het valt vanzelf af.
• Bescherm de lippen met vaseline of lippenbalsem, zo nodig met UV-filter.

Goed om te weten

• Om de lippen vet te houden, kunt u bij de apotheek vragen naar vaseline. Dit is ongeparfumeerd en bevat geen medicijn.
• Medicijnen met aciclovir kunnen worden toegepast bij een koortslip. Hier zijn verschillende vormen van zoals tabletten, drank en crème. Aan mensen die heel veel klachten hebben of die meer dan 6 keer per jaar een koortslip krijgen, kan de arts aciclovir voorschrijven om in te nemen. De aciclovir crème wordt afgeraden bij een koortslip. In vergelijking met zinksulfaat of zinkoxide heeft het wat meer bijwerkingen – een licht stekend, branderig gevoel en kans op overgevoeligheid. Als bij de eerste tintelingen gestart wordt, duurt de koortslipperiode hooguit 1 dag korter. In het blaasjesstadium en daarna helpt aciclovir niet meer.
• Daarnaast heeft het gebruik van aciclovir tegen een koortslip nóg een nadeel: het virus kan eraan wennen en er resistent voor worden. Dat kan inhouden dat medicijnen met aciclovir uiteindelijk niet meer werken tegen andere virusinfecties die veel ernstiger zijn dan een koortslip.

Uw apotheker zorgt ervoor dat u uw medicijnen goed en veilig kunt gebruiken. Het maakt niet uit of u een medicijn korte tijd of langdurig nodig heeft.

• Receptcontrole

De apotheker controleert elk recept. Bijvoorbeeld: is het juiste medicijn voorgeschreven en meegegeven, is de dosering goed, kan het medicijn samen met andere medicijnen die u gebruikt. Als het nodig is, overlegt uw apotheker met uw huisarts of specialist.

• Overzicht van uw medicijnen

Uw apotheker houdt bij welke medicijnen u gebruikt. U kunt in de apotheek altijd om een overzicht van uw medicijnen vragen. Dit kunt u bijvoorbeeld meenemen als u uw specialist bezoekt, in het ziekenhuis wordt opgenomen of naar het buitenland gaat.

• Delen van informatie over uw medicijnen met andere zorgverleners

Uw apotheker, huisarts en het ziekenhuis kunnen informatie over uw medicijnen met elkaar delen als dat nodig is voor uw behandeling. Dit mag alleen als U daar toestemming voor geeft.

• Begeleiding bij nieuwe geneesmiddelen

Krijgt u een medicijn dat u in de afgelopen 12 maanden niet hebt gebruikt? Dan krijgt u extra uitleg over deze medicijnen.

• Ondersteuning als u uw medicijnen weleens vergeet in te nemen

De apotheker heeft daar hulpmiddelen voor. Als uw zorgverzekeraar toestemming geeft, kan uw apotheker uw medicijnen per dag en per tijdstip van inname in aparte zakjes voor u laten verpakken.

• Persoonlijk gesprek over uw medicijnen

Heeft u vragen over uw medicijnen, of problemen met het gebruik? Bijvoorbeeld moeite met slikken van medicijnen, openmaken van de verpakking, of last van een vervelende bijwerking? Vraag uw apotheker om een persoonlijk gesprek. Hij kijkt dan samen met u welke mogelijkheden er zijn om uw probleem te verhelpen.

• Medicatiebeoordeling

Uw apotheker en huisarts kunnen u uitnodigen voor een gesprek over uw medicijnen. Dit is mogelijk bij patiënten ouder dan 65 jaar die langdurig meer dan 5 medicijnen gebruiken. Samen met u bespreken ze of er verbetering mogelijk is. Als u bijvoorbeeld last hebt van bijwerkingen van een medicijn kan het soms vervangen worden door een ander medicijn.

• Zelfzorg

Bij de apotheek kunt u terecht voor advies over medicijnen die u zonder recept (= zelfzorgmedicijnen) kunt kopen, voor verbandmiddelen en cosmetica. De apotheek kan zelfzorgmedicijnen voor u opnemen in uw medicatiedossier. Dan kan de apotheker controleren of u ze veilig samen met uw receptmedicijnen kunt gebruiken.

• Bezorgservice

Bent u moeilijk ter been? Informeer bij uw apotheek of zij uw medicijnen bij u thuis kunnen bezorgen.

In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?

Heb je weinig last van de koortslip? Dan hoef je de huisarts niet te bellen.

Heb je net een baby? En heb je zelf een koortslip of bezoek gehad met een koortslip?
Spoed: Bel dan direct de huisarts of huisartsenpost als je baby 1 of meer van deze klachten krijgt:

• blaasjes in en op de mond
• blaasjes rond het oog
• rood oog
• je baby wordt ziek

Bel je huisarts of huisartsenpost dezelfde dag bij 1 of meer van deze situaties:

• Je krijgt blaasjes op of rond je oog.
• Je krijgt een pijnlijk, rood oog.
• Je hebt eczeem en krijgt blaasjes in een eczeem-plek.
• Je hebt een hele slechte afweer. Bijvoorbeeld door kanker of chemotherapie.
• Je bent zwanger en krijgt in de laatste weken voor de bevalling blaasjes op je schaamlippen of in je vagina.

Maak een afspraak bij je huisarts in 1 of meer van deze situaties:

• De koortslip ziet er anders of erger uit dan je gewend bent.
• Je krijgt ook blaasjes op je vagina of penis.
• Je koortslip is na 2 weken nog niet weg.
• Je hebt vaak een erge koortslip en crèmes helpen niet.
  Bespreek met je huisarts of je een behandeling met pillen kunt proberen bij een nieuwe koortslip.

Welke medicijnen worden gebruikt bij

Zinksulfaat
Zinksulfaat werkt licht samentrekkend en beschermend. Zinksulfaat verlicht jeuk en pijn. Bovendien zou het de groei van virussen remmen. Het moet gebruikt worden tot de blaasjes zijn ingedroogd.

Zinksulfaat voorkomt niet dat de koortslip later weer terug keert. Het virus blijft dus aanwezig in de gezichtszenuwen. Het branderige tintelende gevoel kunt u tegengaan met zinksulfaat. Het is verkrijgbaar in een gel of vette crème.

Zinkoxide
Zinkoxide werkt licht samentrekkend en beschermend op de huid. Afhankelijk van de basis waarin het is verwerkt, werkt het ook indrogend, jeukstillend of verkoelend. Het moet gebruikt worden tot de blaasjes zijn ingedroogd.

Zinkoxide voorkomt niet dat de koortslip later weer terug keert. Het virus blijft dus aanwezig in de gezichtszenuwen. Het branderige tintelende gevoel kunt u tegengaan met zinkoxide. Het is verkrijgbaar in zalf (zinkzalf) of smeersel (zinkolie).

Antivirusmedicijnen
Antivirusmedicijnen gebruikt bij een koortslip hebben een klein effect. Met deze medicijnen kunt u proberen de koortslip iets sneller over te laten gaan. Ze voorkomen niet dat de koortslip later weer terugkeert. Ze doden het virus namelijk niet. Het virus blijft dus aanwezig in de gezichtszenuwen. Voorbeelden zijn aciclovir en valaciclovir.

Aciclovir wordt soms samen met hydrocortison in een crème gebruikt.